DNA in de bouw: duurzame ketensamenwerking

Dat het in de bouw anders moet, daar is iedereen het wel over eens. Je kunt geen seminar bijwonen of het gaat wel over ketensamenwerking, integraal ontwerpen, BIM, LEAN, duurzaam bouwen en de terugverdientijd ervan. Maar een concrete werkwijze waarin deze elementen samenkomen, heb ik nog niet gezien. Tot DNA in de bouw…

Dit artikel gaat over ‘De Nieuwe Aanpak’ in de bouw, een eye-opener voor iedereen uit de sector.

De oude aanpak

De oude aanpak is gebaseerd op vele overlegstructuren en wantrouwen. Ga maar na: als je bijvoorbeeld een school wilt bouwen zullen de gebruikers een overleg hebben, de directie, het ontwerpteam, het bouwteam, de werkvoorbereiding en de uitvoering. De verbindende factor is vaak een procesmanager, die het proces en de pot bewaakt. En de architect, die moet zorgen dat alles samenkomt in het ontwerp.

Elk overlegorgaan is anders van samenstelling, en onderling wordt er nauwelijks gecommuniceerd. Terwijl het bijvoorbeeld wel zo handig is om een installatie-adviseur intensief te betrekken bij een gebruikersoverleg. Ook als het ambitieniveau niet past bij het beschikbare budget!

Als het ontwerp definitief is zal het ontwerpteam het plan verder uitwerken en besteksmatig dichttimmeren. Dit om de beoogde kwaliteit te waarborgen, en de verantwoordelijkheid af te schuiven. Alleen komen goede, complete bestekstukken in de praktijk nauwelijks voor. Met meerdere nota’s wordt nog geprobeerd de boel recht te breien, maar vaak wordt de verwarring alleen nog maar groter.

De aannemer kijkt waar de kansen liggen in de vorm van onderaannemers, alternatieven of meerwerk. Zo kan hij een scherpe prijs neerleggen. Na het hele contracteringsproces zullen alle onderdelen weer opnieuw worden uitgewerkt door de onderaannemers. Gevolgd door vele controlerondes totdat iedereen akkoord is met de uitvoering. Als je pech hebt komt de aannemer met een alternatief op het bestek, en een A4-tje om de gelijkwaardigheid aan te tonen. Er ontstaat een discussie die te lang duurt, waardoor de planning in het gedrang komt en de kwaliteit onder druk komt te staan.

En dan is er ook nog een opdrachtgever die pas écht gaat nadenken als het werk al volop in uitvoering is, met alle wijzigingen van dien. Dit heeft weer de nodige consequenties voor de werkvoorbereiding, uitvoering en planning van de aannemer.

Herkenbaar? Dit kan anders…

DNA in de bouw

Wat zou er gebeuren als alle disciplines bij elkaar aan tafel zaten, vanaf het allereerste ontwerp? Als iedereen vanuit zijn eigen expertise inbreng heeft in het ontwerpproces? Als er samengewerkt wordt in plaats van tegengewerkt? En de opdrachtgever meteen vragen kan stellen aan de expert, in plaats van aan een tussenpersoon? Dan gaat er een wereld voor je open, de wereld van DNA in de bouw!

Hier is er maar één overlegstructuur: het scrumteam. In de IT en autobranche is dit allang gemeengoed, in de bouwwereld is dit nieuw. In dit scrumteam zitten alle disciplines die nodig zijn om het ontwerp op te tuigen, te bouwen, en te exploiteren. De zuiverste vorm van integraal ontwerpen en ketensamenwerking.

Je kunt je voorstellen dat vanuit de aannemer achtereenvolgens de projectleider, de werkvoorbereider, de uitvoerder en zelfs de timmerman aan tafel komen. Zo kan de aannemer invloed uitoefenen op het bouwsysteem, maar ook op de detaillering. Zonder dat dit ten koste gaat van de gewenste architectuur, maar mét een verbetering van de bouwkwaliteit en uitvoerbaarheid.

Iedereen hoeft zijn werk maar één keer te doen, het werk waar ie goed in is! Door deze kruisbestuiving voelt het hele team zich gehoord, en worden weloverwogen keuzes gemaakt. Er ontstaat commitment en onderling vertrouwen doordat iedereen gelijkwaardig is en samen verantwoordelijkheid draagt voor het eindresultaat.

BIM model

Goed hulpmiddel om deze ketensamenwerking vorm te geven is het BIM model, waarin alle componenten op een intelligente manier zijn verwerkt in 3D. In de voorbereiding bouw je het virtuele model op en haal je de knelpunten eruit. In de uitvoering hoef je het alleen nog maar te assembleren. Foutloos. Het model blijft ook leidend in de nazorg en exploitatie van het gebouw.

Bijkomend voordeel van deze werkwijze is het feit dat je de werkvoorbereiding naar voren haalt. Je kunt al starten met de bouw zodra je de bouwvergunning hebt. Als je dan ook nog eens een prefab bouwsysteem hebt uitgedokterd, kun je ook nog eens een stuk sneller bouwen. Dit is de basis van LEAN. Tel uit je winst…

Prijsvorming

Je haalt je voordeel dus uit het proces, niet uit de markt! En dat is even wennen. Ik zie mensen uit de bouwwereld hun wenkbrauwen fronsen, want op de één of andere manier willen we allemaal de laagste-prijs-garantie.

Maar als je het werk aanbesteedt, loop je de risico’s van de oude aanpak. Links- of rechtsom, ergens zal de rekening gepresenteerd worden. Je krijgt nu eenmaal niet een Mercedes voor de prijs van een Dacia. Het kan niet anders of het gaat ten koste van de kwaliteit, architectuur, planning of het onderhoud. Je kunt je dus afvragen wat je krijgt voor die laagste prijs.

Ik ken opdrachtgevers die met een nieuw gebouw zitten, maar er nog steeds aan lopen te sleutelen. Of dat er klachten opgelost moeten worden, van welke aard dan ook. Dit zijn, naast de faalkosten in de bouw, vergeten kosten. Zeker als je nagaat dat er niet verder gekeken wordt dan de oplevering van een gebouw, terwijl dan juist de grootste kostenpost, de exploitatie, nog moet beginnen.

Daarom dus DNA in de bouw.

bouwkundePro

ing. Maurice van Dinther